Les trois premières déclinaisons
Les « cas » et les fonctions grammaticales Une déclinaison comporte six CAS, marqués par leur DÉSINENCE. Chaque cas exprime diverses fonctions grammaticales. Voici les plus fréquentes : Cas Fonctions les plus fréquentes Nominatif Sujet, attribut du sujet, etc. Vocatif Apostrophe (= pour interpeller quelqu’un) Accusatif COD, certains CC. de temps et de lieu, etc. Génitif Complément d’un nom, etc. Datif COI, COS, etc. Ablatif Autres compléments circonstanciels, etc.
Les cinq déclinaisons des noms Au nominatif singulier, les noms peuvent être très différents entre eux. En revanche il n’y a que cinq désinences possibles au GÉNITIF SINGULIER, chacune correspond à une des CINQ DÉCLINAISONS : 1ère 2ème 3ème 4ème 5ème -ae -i -is -us -ei
On apprend les déclinaisons à l’aide de modèles Exemples : 1ère 2ème 3ème 4ème 5ème Rosa, rosae (une rose) Dominus, domini (un maître ) Lex, legis (une loi) Manus, manus (une main) Dies, diei (un jour)
Importance du génitif singulier Le génitif singulier donne deux indications très importantes : Sa désinence indique la déclinaison : multitudo, inis (f) > 3° déclinaison (modèle lex, legis) Le radical s’obtient en retranchant la désinence du génitif (seuls le nominatif et le vocatif singuliers peuvent avoir un radical différent). multitudo, inis (f) [lire multitudo, multitudinis] forme tous ses cas à partir de l’accusatif singulier sur le radical multitudin- .
Savoir utiliser le lexique Exemple : oratio, orationis (f) : un discours Nominatif Génitif Genre oration- = RADICAL -is = DESINENCE
Lire le lexique : les noms Dans un lexique latin, les noms sont inscrits d’abord au nominatif singulier, ensuite au génitif singulier (ci-après servus = nominatif, servi = génitif). Servus, i (m) : esclave [ = servus, servi (masculin) ] est un nom de la 2ème déclinaison (désinence –i). Son radical est « SERV- ». Pater, tris (m) : père [ = pater, patris (masculin) ] est un nom de la 3ème déclinaison (désinence –is). Son radical est « PATR- ». Ager, i (m) : champ [ = ager, agri (masculin) ] est un nom de la 2ème déclinaison (désinence –i). Son radical est « AGR- ». Quercus, us (f) : un chêne [ = quercus, quercus (féminin) ] est un nom de la 4ème déclinaison (désinence –us). Son radical est « QUERC- ».
Le vocatif Sa forme est identique à celle du nominatif, sauf au singulier pour les mots en –us de la 2ème déclinaison (dominus, i : vocatif sing. = domine ) (filius, ii : vocatif sing. = fili) Pour apprendre les déclinaisons, il sera donc plus facile de présenter le tableau ainsi : Singulier Pluriel Nominatif / Vocatif Accusatif Génitif Datif Ablatif ………
Les trois premières déclinaisons Les 1ère , 2ème et 3ème déclinaisons concernent le plus grand nombre de noms, ce sont donc celles qu’il faut apprendre d’abord. [modèles : rosa, ae / dominus, i / lex, legis]
Les trois premières déclinaisons 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif Accusatif Génitif Datif Ablatif
Les trois premières déclinaisons 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif rosa Accusatif Génitif Datif Ablatif
Les trois premières déclinaisons 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif rosa Accusatif rosam Génitif Datif Ablatif
Les trois premières déclinaisons 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif rosa Accusatif rosam Génitif rosae Datif Ablatif
Les trois premières déclinaisons 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif rosa Accusatif rosam Génitif rosae Datif Ablatif
Les trois premières déclinaisons 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif rosa Accusatif rosam Génitif rosae Datif Ablatif
Les trois premières déclinaisons 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif rosa rosae Accusatif rosam Génitif Datif Ablatif
Les trois premières déclinaisons 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif rosa rosae Accusatif rosam rosas Génitif Datif Ablatif
Les trois premières déclinaisons 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif rosa rosae Accusatif rosam rosas Génitif rosarum Datif Ablatif
Les trois premières déclinaisons 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif rosa rosae Accusatif rosam rosas Génitif rosarum Datif rosis Ablatif
Les trois premières déclinaisons 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif rosa rosae Accusatif rosam rosas Génitif rosarum Datif rosis Ablatif
Les trois premières déclinaisons 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif rosa rosae dominus Accusatif rosam rosas Génitif rosarum Datif rosis Ablatif
Les trois premières déclinaisons 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif rosa rosae dominus Accusatif rosam rosas dominum Génitif rosarum Datif rosis Ablatif
Les trois premières déclinaisons 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif rosa rosae dominus Accusatif rosam rosas dominum Génitif rosarum domini Datif rosis Ablatif
Les trois premières déclinaisons 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif rosa rosae dominus Accusatif rosam rosas dominum Génitif rosarum domini Datif rosis domino Ablatif
Les trois premières déclinaisons 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif rosa rosae dominus Accusatif rosam rosas dominum Génitif rosarum domini Datif rosis domino Ablatif
Les trois premières déclinaisons 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif rosa rosae dominus domini Accusatif rosam rosas dominum Génitif rosarum Datif rosis domino Ablatif
Les trois premières déclinaisons 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif rosa rosae dominus domini Accusatif rosam rosas dominum dominos Génitif rosarum Datif rosis domino Ablatif
Les trois premières déclinaisons 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif rosa rosae dominus domini Accusatif rosam rosas dominum dominos Génitif rosarum dominorum Datif rosis domino Ablatif
Les trois premières déclinaisons 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif rosa rosae dominus domini Accusatif rosam rosas dominum dominos Génitif rosarum dominorum Datif rosis domino dominis Ablatif
Les trois premières déclinaisons 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif rosa rosae dominus domini Accusatif rosam rosas dominum dominos Génitif rosarum dominorum Datif rosis domino dominis Ablatif
Les trois premières déclinaisons 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif rosa rosae dominus domini lex Accusatif rosam rosas dominum dominos Génitif rosarum dominorum Datif rosis domino dominis Ablatif
Les trois premières déclinaisons 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif rosa rosae dominus domini lex Accusatif rosam rosas dominum dominos legem Génitif rosarum dominorum Datif rosis domino dominis Ablatif
Les trois premières déclinaisons 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif rosa rosae dominus domini lex Accusatif rosam rosas dominum dominos legem Génitif rosarum dominorum legis Datif rosis domino dominis Ablatif
Les trois premières déclinaisons 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif rosa rosae dominus domini lex Accusatif rosam rosas dominum dominos legem Génitif rosarum dominorum legis Datif rosis domino dominis legi Ablatif
Les trois premières déclinaisons 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif rosa rosae dominus domini lex Accusatif rosam rosas dominum dominos legem Génitif rosarum dominorum legis Datif rosis domino dominis legi Ablatif lege
Les trois premières déclinaisons 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif rosa rosae dominus domini lex leges Accusatif rosam rosas dominum dominos legem Génitif rosarum dominorum legis Datif rosis domino dominis legi Ablatif lege
Les trois premières déclinaisons 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif rosa rosae dominus domini lex leges Accusatif rosam rosas dominum dominos legem Génitif rosarum dominorum legis Datif rosis domino dominis legi Ablatif lege
Les trois premières déclinaisons 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif rosa rosae dominus domini lex leges Accusatif rosam rosas dominum dominos legem Génitif rosarum dominorum legis legum Datif rosis domino dominis legi Ablatif lege
Les trois premières déclinaisons 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif rosa rosae dominus domini lex leges Accusatif rosam rosas dominum dominos legem Génitif rosarum dominorum legis legum Datif rosis domino dominis legi legibus Ablatif lege
Les trois premières déclinaisons 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif rosa rosae dominus domini lex leges Accusatif rosam rosas dominum dominos legem Génitif rosarum dominorum legis legum Datif rosis domino dominis legi legibus Ablatif lege
Les trois premières déclinaisons 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif rosa rosae dominus domini lex leges Accusatif rosam rosas dominum dominos legem Génitif rosarum dominorum legis legum Datif rosis domino dominis legi legibus Ablatif lege
Le genre neutre (2ème et 3ème déclinaisons ) 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif Accusatif Génitif domini dominorum legis legum Datif domino dominis legi legibus Ablatif lege
Le genre neutre (2ème et 3ème déclinaisons ) 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif Accusatif Génitif templi templorum generis generum Datif templo templis generi generibus Ablatif genere
Le genre neutre (2ème et 3ème déclinaisons ) 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif templum templa genus genera Accusatif Génitif templi templorum generis generum Datif templo templis generi generibus Ablatif genere
Le genre neutre (2ème et 3ème déclinaisons ) 1ère déclinaison 2ème déclinaison 3ème déclinaison singulier pluriel Nominatif templum templa genus genera Accusatif Génitif templi templorum generis generum Datif templo templis generi generibus Ablatif genere
Tableau récapitulatif 1ère 2ème (m/f) 2ème (n) 3ème (m/f) 3ème (n) singulier pluriel Nominatif rosa rosae dominus domini templum templa lex leges genus genera Accusatif rosam rosas dominum dominos legem Génitif rosarum dominorum templi templorum legis legum generis generum Datif rosis domino dominis templo templis legi legibus generi generibus Ablatif lege genere